Δύο κάλπες το φθινόπωρο για τη διεξαγωγή δύο παράλληλων δημοψηφισμάτων, που το ένα θα έχει να κάνει με τον εκλογικό νόμο και το άλλο με άρθρα του Συντάγματος που επιδέχονται αλλαγές και τα οποία στη συνέχεια θα ενταχθούν στην πρόταση για τη συνταγματική αναθεώρηση η οποία θα περάσει από τη Βουλή, ενδέχεται να φέρει η κυβέρνηση. Τουλάχιστον αυτή είναι μία από τις βασικές προτάσεις που επεξεργάζεται το Μέγαρο Μαξίμου, καθώς στις 24 Ιουλίου, ημέρα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, ο Αλέξης Τσίπρας θα ανακοινώσει τις προθέσεις του τόσο για τον εκλογικό νόμο όσο και για τη συνταγματική αναθεώρηση. 

Μέχρι τότε όμως υπάρχει αρκετός δρόμος, καθώς μέσα στην κυβέρνηση και στο κόμμα τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και όσοι προέρχονται από την πρώτη διεύρυνση της κυβέρνησης εμφανίζονται να έχουν διαφορετικές απόψεις τόσο για τον εκλογικό νόμο όσο και για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Καλού-κακού, πάντως -σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες-, το υπουργείο Εσωτερικών εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς καλπών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο σκληρός πυρήνας των κυβερνητικών στελεχών που προέρχεται από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και πολλά κομματικά στελέχη εμφανίζονται να επιθυμούν την απλή και άδολη αναλογική, με το επιχείρημα ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να παραβλέψει το πάγιο αίτημα της Αριστεράς για εφαρμογή αυτού του εκλογικού συστήματος. Υπέρ αυτής της άποψης τάσσονται ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνος Σκουρλέτης, ο υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης, ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης, αλλά και η ομάδα των «53», ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται ο υπουργός Ναυτιλίας, Θοδωρής Δρίτσας, και η αντιπρόεδρος της Βουλής, Τασία Χριστοδουλοπούλου. Οσοι τάσσονται υπέρ της απλής αναλογικής θεωρούν ότι θα πρέπει να εξεταστεί και η μείωση του ποσοστού εισόδου στη Βουλή από το 3% στο 2,5%, έτσι ώστε να μπορούν να μπουν ακόμα περισσότερα κόμματα στο Κοινοβούλιο. Φυσικά, δεν παραβλέπουν τον παράγοντα της μειονότητας και γι’ αυτό ζητούν να υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να μπορεί να πάρει μέρος στις εκλογές ένας κομματικός σχηματισμός.

Οι υποστηρικτές αυτού του εκλογικού συστήματος θεωρούν ότι με μια τέτοια κίνηση η κυβέρνηση θα καταφέρει να «διορθώσει» το λαβωμένο της προφίλ, το οποίο εσχάτως έχει δεχθεί πολλά πλήγματα εξαιτίας των σκληρών μέτρων που πήρε μετά την ψήφιση του τρίτου Μνημονίου. Με τον τρόπο αυτό ακόμα θα καταφέρει να τονώσει το αριστερό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ, που έχει υποστεί πολλές ήττες, ενώ θα έρθει και πάλι κοντά σε παραδοσιακά κόμματα της Αριστεράς, όπως το ΚΚΕ, το οποίο συνεχίζει να δηλώνει ότι δεν πρόκειται να συναινέσει σε κανένα άλλο εκλογικό σύστημα εκτός της απλής αναλογικής.

Παράλληλα, θα καταφέρει να συγκρατήσει το κομμάτι των πολιτών που, απογοητευμένοι από τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση, είχαν πάρει τον δρόμο για το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου ή για τη ΛΑΕ. Από την άλλη πλευρά, στελέχη της κυβέρνησης όπως ο υπουργός Εσωτερικών, Παναγιώτης Κουρουμπλής, ο υπουργός Επικρατείας, Νίκος Παππάς, ο υπουργός Εργασίας, Γιώργος Κατρούγκαλος, ο υπουργός Μεταφορών, Χρήστος Σπίρτζης, και ο υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Μάρδας, τάσσονται υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής. Δηλαδή, να ισχύσει η απλή αναλογική για τα μικρά κόμματα, αλλά ανάμεσα στο πρώτο κόμμα ή σε συνασπισμό κομμάτων και στο δεύτερο να υπάρχει μια διακριτή διαφορά με ένα μπόνους 25-30 εδρών, και πάλι εφόσον τα ποσοστά του πρώτου κόμματος βρίσκονται στο 35% με 40%. «Ακόμα και με μία μονάδα διαφορά να προηγείται το πρώτο κόμμα, αυτό θα πρέπει να μπορεί να κυβερνήσει», λένε όσοι υποστηρίζουν το σενάριο αυτό. «Ο λαός θα έχει δείξει, έστω και οριακά, την προτίμησή του στο ποιον επιλέγει να κυβερνήσει τη χώρα».

Οσοι τάσσονται υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής θεωρούν ότι με την καθιέρωση της απλής μπορεί να δημιουργηθούν φαινόμενα ακυβερνησίας και έτσι η χώρα να μπει μια φάση ιταλοποίησης της πολιτικής ζωής, με εναλλασσόμενες κυβερνήσεις. Με βάση λοιπόν αυτές τις δύο απόψεις και καθώς όλα δείχνουν ότι πολύ δύσκολα μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός, αφού η κάθε πλευρά έχει τα δικά της πειστικά επιχειρήματα, τη λύση, όπως φαίνεται, θα δώσει ο λαός, καθώς το ερώτημα που υπάρχει, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, είναι ξεκάθαρο: Θα πρέπει να καθιερωθεί η απλή και άδολη αναλογική ή ενισχυμένη αναλογική;

Οι προτάσεις που θα μπουν στο ερωτηματολόγιο

Παρόμοια προβλήματα με τον εκλογικό νόμο εμφανίζεται να έχει η κυβέρνηση και σε ό,τι αφορά τη συνταγματική αναθεώρηση. Μετά τη διευκρίνιση που έκαναν στελέχη της, ότι δεν θα τεθεί σε δημοψήφισμα η συνταγματική αναθεώρηση, αλλά θέματα που θα εμπεριέχει το νέο Σύνταγμα, άρχισε ο διάλογος για το ποιες προτάσεις θα συμπεριληφθούν σε ένα ερωτηματολόγιο, εάν τελικά η κυβέρνηση το φθινόπωρο αποφασίσει να στήσει κάλπες και γι’ αυτό το θέμα.  Η σκληρά αριστερή πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί ένα Σύνταγμα με αριστερό πρόσημο, ενώ, από την άλλη, κάποια στελέχη εμφανίζονται να θέλουν να προωθήσουν τις αλλαγές που είχε προτείνει στο παρελθόν ο Προκόπης Παυλόπουλος, ως υπεύθυνος από τη Ν.Δ. για τη συνταγματική αναθεώρηση. Αλλοι θεωρούν ότι ως βάση συζήτησης θα πρέπει να τεθεί και η πρόταση που κατέθεσαν πρόσφατα οι καθηγητές Δημοσίου Δικαίου Νίκος Αλιβιζάτος, Παναγής Βουρλούμης, Γιώργος Γεραπετρίτης, Γιάννης Κτιστάκις, o Στέφανος Μάνος και ο οικονομολόγος Φίλιππος Σπυρόπουλος. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να θέσει σε δημοψήφισμα ανάμεσα στα άλλα και τα εξής θέματα:  nΤη σχέση κράτους - Εκκλησίας. nΤην εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό. 

-Το εάν πρέπει να απαγορευθεί η ιδιωτικοποίηση του νερού και της ενέργειας.  nΤο εάν πρέπει να υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια. Σε ό,τι αφορά το πρώτο ερώτημα, για τις σχέσεις Εκκλησίας - κράτους, στον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι με το δημοψήφισμα θα μειωθούν τα προβλήματα που θα είχαν από τους κυβερνητικούς τους εταίρους, αφού, όπως είναι γνωστό, για τους ΑΝ.ΕΛ. το θέμα αυτό αποτελεί ταμπού. Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι ανάμεσα στις προτάσεις του Προκόπη Παυλόπουλου ήταν και ο τρόπος λειτουργίας των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, όπου ήδη η κυβέρνηση και ο αρμόδιος υπουργός, Νίκος Παππάς, έφεραν το μητρώο των online media. Πληροφορίες ακόμα αναφέρουν ότι η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να υιοθετήσει και άλλες προτάσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως:

-Τη δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων και τον εφοδιασμό τους με τα απαραίτητα εχέγγυα, ώστε να συμβάλλουν πραγματικά στην υπεράσπιση του δημοκρατικού πολιτεύματος, με παράλληλη ενίσχυση της διαφάνειας των οικονομικών τους και των οικονομικών των προσώπων που μετέχουν στον δημόσιο βίο, μελών τους ή μη.

-Τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των θεσμών άμεσης Δημοκρατίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το δημοψήφισμα.  

-Την αποκατάσταση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, με παράλληλη αλλαγή του καθεστώτος εκλογής του, ώστε να διαθέτει την αναγκαία προς τούτο δημοκρατική νομιμοποίηση. 

-Την κατάλληλη κανονιστική ρύθμιση της οργάνωσης και λειτουργίας της κυβέρνησης και της οριοθέτησης των σχέσεών της με τη νομοθετική εξουσία και τους βουλευτές, και μέσα από τον περιορισμό της διάρκειας των θητειών των κορυφαίων οργάνων της.  nΤην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου των ανεξάρτητων Αρχών, προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης στην εκπλήρωση της αποστολής τους.

-Την περαιτέρω εμπέδωση της σταθερότητας του εκλογικού συστήματος και τη θέσπιση ρυθμίσεων που θα διευκολύνουν την εξάντληση της συνταγματικώς προβλεπόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου. 

-Τη λελογισμένη μείωση του αριθμού των βουλευτών και την εκλογίκευση του ειδικού προστατευτικού καθεστώτος που τους διέπει, στα όρια όπου αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για την επιτέλεση των συνταγματικώς προσδιορισμένων καθηκόντων τους.

-Την υιοθέτηση ρυθμίσεων που καθιστούν ουσιαστική τόσο την άσκηση του νομοθετικού και του κοινοβουλευτικού έργου των βουλευτών όσο και την απρόσκοπτη επικοινωνία της Βουλής με την κοινωνία των πολιτών. 

-Την εκ βάθρων αλλαγή του καθεστώτος περί ευθύνης των μελών της κυβέρνησης και των υφυπουργών. 

-Τη θεσμοθέτηση Συνταγματικού Δικαστηρίου, με αμιγώς δικαστική σύνθεση. 

-Τη σαφή οριοθέτηση της δικαιοδοσίας και των αρμοδιοτήτων μεταξύ Συμβουλίου της Επικρατείας και Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

Προωθούν τις θέσεις Αλιβιζάτου

Ο Γιώργος Κατρούγκαλος και ο Παναγιώτης Κουρουµπλής βλέπουν µε θετικό µάτι κάποιες από τις προτάσεις που έκανε ο Νίκος Αλιβιζάτος και τις οποίες θέλουν να προωθήσουν στη συζήτηση για τη συνταγµατική αναθεώρηση. Σύµφωνα µε αυτές, µεταξύ άλλων προτείνονται τα εξής:

-Αν η Βουλή θελήσει να «ρίξει» την κυβέρνηση, να µπορεί να το πράξει µόνον αν είναι σε θέση να αναδείξει νέα κυβέρνηση.

-Το εκλογικό σύστηµα να είναι πάγιο: ένα µεικτό σύστηµα µονοεδρικών και πολυεδρικών περιφερειών, πλειοψηφικό και αναλογικό, αντίστοιχα. Οι µισοί βουλευτές τουλάχιστον να εκλέγονται σε µονοεδρικές και οι υπόλοιποι σε πολυεδρικές µε λίστα και όχι µε σταυρό.

-Οι υπουργοί να είναι εξωκοινοβουλευτικοί.

-Ποτέ να µη διαλύεται η Βουλή µε αφορµή την εκλογή του Προέδρου.

-Η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αποκτήσει δηµοσιονοµική αυτοτέλεια, µε θεσµοθέτηση οικονοµικών ελέγχων από τους πολίτες.

-Το σώµα των δηµοσίων υπαλλήλων να είναι ένα µικρό επιτελικό σώµα επίλεκτων τεχνοκρατών. Η µονιµότητα να καταργηθεί.

-Να υπάρχει µόνο ένα ανώτατο δικαστήριο.

-Το Σύνταγµα να αναθεωρείται από µια Βουλή µε αυξηµένη πλειοψηφία.

-Να παρασχεθούν ειδικά κίνητρα για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, µε σταθερό φορολογικό καθεστώς για τις επενδύσεις.

Ψήφος από τα 17

Πέρα από την επιλογή του εκλογικού συστήματος, η κυβέρνηση προετοιμάζει και μια σειρά από αλλαγές που αφορούν το εκλέγειν και το εκλέγεσθαι. Πιο συγκεκριμένα, το υπουργείο Εσωτερικών επεξεργάζεται προτάσεις για:

-Σπάσιμο της Β’ Αθήνας σε 5 περιφέρειες, ενώ στα δύο θα κοπούν η Α’ Περιφέρεια της Αθήνας, η Α’ Θεσσαλονίκης και η Περιφέρεια Αττικής. 

-Δικαίωμα ψήφου στα 17. 

-Ψήφο στους ομογενείς, χωρίς ωστόσο να αλλοιώνεται το εκλογικό αποτέλεσμα από τις ψήφους τους. Η σχετική ρύθμιση θα είναι βασισμένη στο μοντέλο της Ιταλίας, όπου κάθε περιφέρεια εκλέγει τον βουλευτή της. Από τους αρμοδίους υπάρχει η σκέψη να οριστεί ένας αριθμός βουλευτών από τα ψηφοδέλτια Επικρατείας. Η κυβέρνηση εξετάζει ακόμα και το ενδεχόμενο να υπάρχουν λιγότεροι βουλευτές από σήμερα. Η ρύθμιση αυτή ωστόσο θα έχει να κάνει και με το εάν θα ισχύσει η απλή αναλογική ή άλλο εκλογικό σύστημα.  Σύμφωνα με πληροφορίες, συζητήθηκε ακόμα το όριο του 3% να ανέβει στο 5%, αλλά τελικά η πρόταση αυτή απορρίφθηκε, αφού θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα σε υποψήφιους κυβερνητικούς εταίρους του ΣΥΡΙΖΑ.