Σε ειδική τελετή στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, ο Δήμαρχος της πόλης κ. Γιάννης Μώραλης έδωσε στην κεντρική σκηνή, το όνομα του μεγάλου ανθρώπου του θεάτρου, του Πειραιώτη Δημήτρη Ροντήρη, ο οποίος σφράγισε με το ταλέντο του, την αισθητική και υποκριτική του άποψη το ελληνικό θέατρο του 20ου αιώνα.
Η πρωτοβουλία αυτή ήταν μια ελάχιστη ένδειξη τιμής του Δήμου Πειραιά στον μεγάλο σκηνοθέτη και δάσκαλο, δημιουργό του «Πειραϊκού Θεάτρου», μέσω του οποίου τίμησε τη γενέθλια πόλη του, αναβίωσε και διέδωσε σ’ όλο τον κόσμο το αρχαίο δράμα.
Για την πορεία και το έργο του Δημήτρη Ροντήρη, μίλησαν ο Κριτικός Θεάτρου κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος, η Καθηγήτρια Θεατρολογίας-Ιστορίας του Θεάτρου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρυσόθεμις Βασιλάκου, η Διευθύντρια Πολιτισμού Δήμου Πειραιά κ. Ευαγγελία Μπαφούνη, ο Σκηνογράφος – Θεατρολόγος - Προϊστάμενος Τμημάτων Θεάτρων Δήμου Πειραιά κ. Κώστας Κουρμουλάκης, η κυρία Κωστούλα Ροντήρη κόρη του Δημήτρη Ροντήρη καθώς και η δισέγγονη του Δημήτρη Ροντήρη, Ιωάννα Εξάρχου.
Στην τελετή προβλήθηκε οπτικοακουστικό υλικό από το αρχείο του Δημήτρη Ροντήρη, το οποίο έχει δωρίσει στον Δήμο Πειραιά, η κόρη του κυρία Κωστούλα Ροντήρη, καθώς και υλικό από το αρχείο της ΕΡΤ, όπου μιλούν άνθρωποι που μαθήτευσαν δίπλα του.
Επίσης, ακούστηκε απόσπασμα από τη σκηνική μουσική για την Ηλέκτρα του Σοφοκλή: «Θρήνος της Ηλέκτρας» του Δημήτρη Μητρόπουλου, το οποίο επιμελήθηκε και παρουσίασε το Πρότυπο Μουσικό Κέντρο Πειραιά, ενώ στην εκδήλωση συμμετείχε και η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Πειραιά.
Ο Δήμαρχος Πειραιά κ. Γιάννης Μώραλης στον χαιρετισμό του, τόνισε:
«Κυρίες και Κύριοι, αξιότιμοι προσκεκλημένοι καλησπέρα.
Η αποψινή εκδήλωση σηματοδοτεί ακόμα έναν σταθμό στην μεγάλη ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Από σήμερα, η κεντρική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου, με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, θα έχει το όνομα του Πειραιώτη διακεκριμένου σκηνοθέτη με την ανεκτίμητη προσφορά προς την πόλη και την πατρίδα μας, Δημήτρη Ροντήρη. Του ανθρώπου που συνέδεσε το όνομά του όσο κανείς με την αναβίωση του αρχαίου δράματος και τη διάδοσή του σε όλο τον κόσμο.
Πριν από 60 χρόνια, Σεπτέμβριος του ΄57, το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά, έπαιρνε την απόφαση, μετά από πρόταση της Επιτροπής του Θεάτρου και του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου, να αναθέσει την τύχη του Δημοτικού Θεάτρου, στα χέρια του Ροντήρη. Το Πειραϊκό θέατρο που ίδρυσε την ίδια χρονιά, το 1957 δεν είναι απλώς ένα όνομα που δόθηκε σε ένα θεατρικό σχήμα θέλοντας να δηλώσει την καταγωγή του ή την έδρα του. Είναι ένα όνομα βαθιά συνδεδεμένο με τα όνειρα της πόλης αυτής, τις προσδοκίες της, το καλλιτεχνικό της όραμα για μια αισθητική, καλλιτεχνική και θεατρική αναγέννηση.
Δυστυχώς, ο Ροντήρης παρέμεινε στο τιμόνι του Θεάτρου μόνο για δύο χρόνια, συνέχισε όμως, με όχημα το Πειραϊκό Θέατρο και την αρχαία τραγωδία, να κάνει γνωστό σε όλο τον κόσμο το όνομα της πόλης του Πειραιά, με αναρίθμητες παραστάσεις, βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις.
Η αγάπη και η αδυναμία του για τον Πειραιά και τους Πειραιώτες, αποδεικνύεται έμπρακτα ακόμα και τόσα χρόνια μετά τον θάνατό του. Η κόρη του, η κυρία Κωστούλα Ροντήρη, δώρισε και εμπιστεύτηκε το αρχείο του πατέρα της στον Δήμο Πειραιά. Στόχος είναι το υλικό αυτό να ταξινομηθεί, να αρχειοθετηθεί και φυσικά να αναδειχθεί, ώστε όλοι οι Πειραιώτες, όλοι οι Έλληνες να έχουν την ευκαιρία να δουν αυτά τα πολύ σημαντικά και μοναδικά τεκμήρια που φωτίζουν πλευρές της προσωπικότητάς του, της ζωής και του έργου του σπουδαίου αυτού σκηνοθέτη, αλλά και της θεατρικής ιστορίας της νεώτερης Ελλάδας. Μας παραδόθηκαν βιβλία, μερικά από τα οποία είναι εξαιρετικά σπάνια, περιοδικά, κείμενα έργων με χειρόγραφες σημειώσεις του σκηνοθέτη, επιστολές, προσωπικά και επαγγελματικά έγγραφα, θεατρικά προγράμματα, φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων απ’ όλο τον κόσμο, βραβεύσεις, τιμητικές πλακέτες, παρτιτούρες και διάφορα άλλα αντικείμενα.
Η παραλαβή του αρχείου ήταν το ξεκίνημα μιας σειράς ενεργειών και πρωτοβουλιών σχετικά με τον Δημήτρη Ροντήρη, στις οποίες εντάσσεται και η σημερινή τελετή ονοματοδοσίας της κεντρικής σκηνής του Δημοτικού Θεάτρου. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού Μουσείου διαδραστικού χαρακτήρα, προσβάσιμου σε όλο τον κόσμο, από όλο τον κόσμο, η δημιουργία ενός φυσικού Μουσείου όπου θα εκτίθεται το υλικό του αρχείου και τέλος, η δημιουργία ενός Κέντρου Μελέτης Αρχαίου Δράματος, με την ονομασία Δημήτρης Ροντήρης, το οποίο θα είναι ανοιχτό και ενεργό προς τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, κάτι που αποτελούσε και όνειρο ζωής του σκηνοθέτη.
Στον Δήμο Πειραιά έχουμε την τύχη να έχουμε ένα ικανό και καταρτισμένο επιτελείο στο τμήμα Πολιτισμού, το οποίο υπό την καθοδήγηση της κυρίας Ειρήνης Νταϊφά την οποία και ευχαριστώ και με επικεφαλής τη Διευθύντρια Πολιτισμού κυρία Μπαφούνη, είναι σε θέση να επεξεργαστεί και να παρουσιάσει το σημαντικό αυτό υλικό, όπως αρμόζει σε έναν άνθρωπο που τίμησε και λάτρεψε τον Πειραιά. Το θέλουμε, το πιστεύουμε και θεωρώ ότι ο Δήμος Πειραιά θα ανταποκριθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, σε αυτό το δύσκολο και μεγαλεπήβολο σχέδιο. Οι παραπάνω πρωτοβουλίες έρχονται σε συνέχεια μιας εξωστρεφούς πολιτιστικής πολιτικής που έχουμε υιοθετήσει, με ναυαρχίδα το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, αλλά και για τις υπόλοιπες πολιτιστικές δομές του Δήμου, όπως τη Δημοτική Πινακοθήκη, το Ιστορικό Αρχείο και τη Δημοτική μας Βιβλιοθήκη.
Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, ανανεωμένο εξωτερικά αλλά και εσωτερικά, αποτελεί πιστεύω σήμερα έναν από τους σπουδαιότερους φορείς καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Ελλάδα και διεκδικεί τη θέση του στο θεατρικό γίγνεσθαι διεθνώς. Η νέα ονομασία της σκηνής του, σε «Σκηνή Δημήτρη Ροντήρη», αποτελεί φόρο τιμής σε έναν από τους σπουδαιότερους ανθρώπους του θεάτρου που είχαμε την τύχη να ταυτιστεί με το θέατρό μας και την πόλη μας.
Τέλος, πριν κλείσω, για να ακούσουμε τους ομιλητές που σίγουρα θα πουν πιο ενδιαφέροντα πράγματα για την ιστορία του Δημήτρη Ροντήρη, θα ήθελα να μου επιτρέψετε μια προσωπική αναφορά, καθώς η κυρία Κωστούλα Ροντήρη είχε την καλοσύνη να μου δωρίσει μια φωτογραφία του πατέρα της με τον δικό μου πατέρα της οποίας την ύπαρξη δεν γνώριζα. Είναι πολύ σημαντική αυτή η φωτογραφία για εμένα, κοσμεί το σπίτι μου και την ευχαριστώ πολύ για αυτό. Ευχαριστώ όλους για την παρουσία σας εδώ και νομίζω ότι εκτελούμε ένα χρέος που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια, να είχε εκτελεστεί από τον Δήμο Πειραιά.
Σας ευχαριστώ πολύ».
Η εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος Πολιτισμού κα Ειρήνη Νταϊφά, ανέφερε:
«Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Να πω καλό μήνα και καλή εβδομάδα σε όλους. Αγαπητοί φίλοι, αγαπητέ Δήμαρχε Γιάννη Μώραλη φίλε και επίσης αξιότιμοι προσκεκλημένοι,
είναι μεγάλη η χαρά και η υπερηφάνεια που νοιώθω, απευθύνοντάς σας χαιρετισμό ως Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος Πολιτισμού του Δήμου Πειραιά, με αφορμή την σπουδαία και συγκινητική στιγμή που ζούμε απόψε τόσο για το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά όσο και για την πόλη μας και τους ανθρώπους της.
Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε η παρούσα Δημοτική Αρχή, μέσα στις προτεραιότητές μας, ήταν και είναι η ανάδειξη του πολιτιστικού προσώπου του Πειραιά μας. Είναι πεποίθηση όλων μας, ότι ο πολιτισμός και η πολιτιστική μας κληρονομιά έχουν τη δύναμη να συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της καθημερινότητάς μας, αλλά και στην αναβάθμιση της πόλης μας. Πιστεύω ακράδαντα, ότι ο πολιτισμός και η παιδεία είναι οι σημαντικότεροι πυλώνες ανάπτυξης του κοινωνικού μας συνόλου και θεωρώ τιμή μου που, από την θέση της υπεύθυνης πολιτισμού του Δήμου, συμβάλλω στην ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας του Πειραιά, που είναι ουσιαστικά ένας στόχος ζωής.
Οι εστίες της πνευματικής ζωής της πόλης μας, πολλές και ποικίλες και καθεμιά τους με σημαίνουσα βαρύτητα. Ανάμεσά τους, ξεχωριστή θέση κατέχει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, που από το 1895, όταν και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανέγερσής του, είναι η «ναυαρχίδα» του πολιτισμού και ο «φάρος» του κοινωνικού γίγνεσθαι της πόλης μας. Μετά δε και από τις τελευταίες εκ βάθρων εργασίες αποκατάστασής του, δίκαια θεωρείται το προπύργιο της προσπάθειάς μας να ξαναγίνει η πόλη μας κέντρο πολιτισμού, Ναυτιλίας και Επιχειρηματικότητας διατηρώντας αναλλοίωτο το κοινωνικό της πρόσωπο.
Απόψε, ως Αντιδήμαρχος Πολιτισμού αλλά και ως «συνοικοδέσποινα», τολμώ να πω, του Ιστορικού Δημοτικού Θεάτρου, αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση και υπερηφάνεια που τιμάμε έναν σπουδαίο άνθρωπο της Τέχνης και του Θεάτρου, τον Πειραιώτη Δημήτρη Ροντήρη.
Ο μέγας σκηνοθέτης και δάσκαλος του θεάτρου, μυήθηκε στην θεατρική Τέχνη το 1918, έχοντας για δασκάλους τον Αιμίλιο Βεάκη και τον Φώτο Πολίτη. Με τη σκηνική διδασκαλία των μουσικών δραμάτων του Μανώλη Καλομοίρη «Το δαχτυλίδι της μάνας» και «Ο Πρωτομάστορας» ξεκίνησε το πρώτο σκηνοθετικό του ταξίδι.
Ο Δημήτρης Ροντήρης συνέδεσε το όνομά του με τη λαμπρή εναρκτήρια περίοδο του Εθνικού Θεάτρου, αρχικά ως βοηθός σκηνοθέτης του Φώτου Πολίτη το 1933 και στη συνέχεια, από τον Δεκέμβριο του 1934 ως πρώτος σκηνοθέτης μέχρι το 1942. Επανήλθε στο Εθνικό Θέατρο ως Γενικός Διευθυντής και σκηνοθέτης κατά τις περιόδους 1946-1950 και 1953-1955, ιδρύοντας ενδιαμέσως τη βραχύβια Ελληνική Σκηνή. Από το 1957 ως το 1968 αφοσιώθηκε στο δικό του Πειραϊκό Θέατρο.
Ο Δημήτρης Ροντήρης ως σκηνοθέτης-δάσκαλος αλλά και ως καθηγητής Δραματικών Σχολών, εμφύσησε σε γενιές ηθοποιών, τον σεβασμό στο πνεύμα και στο γράμμα του κειμένου, εξοπλίζοντάς τους παράλληλα με τεχνικά εφόδια. Σκηνοθέτησε περισσότερα από ογδόντα έργα του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, ελληνικά και ξένα, τρέφοντας ωστόσο ιδιαίτερη αγάπη και εκτίμηση στο ποιητικό θέατρο. Η προσφορά του στο πεδίο της σκηνικής ερμηνείας του αρχαίου δράματος είναι πολύτιμη. Πιστεύοντας ότι ο φυσικός χώρος της τραγωδίας είναι το ανοιχτό αρχαίο θέατρο, ανέβασε την Ηλέκτρα του Σοφοκλή το 1936 στο Ηρώδειο και το 1938 στην Επίδαυρο, εγκαινιάζοντας, μετά την αρχαιότητα, το θέατρο του Πολυκλείτου. Με τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη έγινε το 1954 η ανεπίσημη έναρξη των Επιδαυρίων. Από το 1959 ο Δημήτρης Ροντήρης δόθηκε «ψυχή τε και σώματι» στο όραμα του αρχαίου δράματος και με τις περιοδείες του Πειραϊκού του Θεάτρου ανά την υφήλιο απέσπασε την Διεθνή αναγνώριση.
Αυτόν τον εργάτη, αυτόν τον πρωτομάστορα, της Θεατρικής Τέχνης, τον Πειραιώτη Δημήτρη Ροντήρη, τιμάμε απόψε, δίνοντας δικαίως το όνομά του, στην Κεντρική μας Σκηνή.
Είναι χαρά μας που μοιράζεστε μαζί μας μια τόσο σημαντική μας στιγμή. Ευχαριστούμε πάρα πολύ την οικογένειά του, ευχαριστούμε πάρα πολύ την κυρία Ροντήρη και επίσης σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για την παρουσία σας. Να είστε καλά».
Ακολουθούν αποσπάσματα από τις ομιλίες
Κωστούλα Ροντήρη
«Αυτός ο σεμνός άνθρωπος ήταν ο πατέρας μου, αυτός με δίδαξε όλα αυτά που έμαθα και από παιδάκι μικρό που ήμουνα δίπλα του με έμαθε να αγαπώ την πατρίδα μου πάνω απ' όλα και τον ευχαριστώ. Αυτή τη στιγμή χαίρομαι που το αρχείο βρίσκεται στο Δήμο του Πειραιά, ευχαριστώ πάρα πολύ και θα κάνω ότι μπορώ για να βοηθήσω να βγει προς τα έξω το αρχείο και όλα αυτά τα πράγματα που πραγματικά αξίζουνε για αυτό τον τόπο».
Νίκος Διαμαντής Καλλιτεχνικός Δ/ντης Δ.Θ.Π.
«Σήμερα είναι μια σημαντική στιγμή για το Δήμο Πειραιά και το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Μια στιγμή η οποία νοηματοδοτεί στην πραγματικότητα τον τρόπο που μια πόλη αντιλαμβάνεται το πολιτιστικό παρελθόν της, την κληρονομιά της. Η ονοματοδοσία της Κεντρικής Σκηνής του ΔΘΠ σε σκηνή Δημήτρης Ροντήρης δείχνει πως πορεύεται και πως αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό μια πόλη: τιμώντας ένα μεγάλο δάσκαλο του θεάτρου, Πειραιώτη, έναν άνθρωπο που κάποια στιγμή μεγαλούργησε στο Δημοτικό Θέατρο».
Κώστας Γεωργουσόπουλος- Κριτικός Θεάτρου
«Προσωπικά για μένα, η συγκίνηση είναι μεγάλη απόψε, γιατί εγώ πρωτοπάτησα στο θεατρικό σανίδι στη ζωή μου ακριβώς τον Σεπτέμβρη του 1957, πριν 60 χρόνια, σ’ αυτή τη σκηνή. Είχα τη μεγάλη ευτυχία να είμαι μαθητής εκείνη τη χρονιά στο πρώτο έτος της σχολής του Ωδείου Αθηνών που ήταν ο Ροντήρης και ο Γιάννης Σιδέρης – έναν άλλον Πειραιώτη που δεν πρέπει να ξεχάσουμε, και ο Γιάννης Σιδέρης ήταν Πειραιώτης – ήταν η εναρκτήρια ουσιαστικά περίοδος του Πειραϊκού Θεάτρου. Ο Ροντήρης βρήκε στέγη φιλόξενη σ' αυτόν εδώ το χώρο και τον δόξασε το ελληνικό θέατρο. Προόδευσε σε ολόκληρο τον κόσμο - Νότιο και Βόρειο Αμερική, Ασία και ολόκληρη την Ευρώπη. Μεγάλη χαρά να είμαι τότε μαζί του, βοηθός του, σε όλη αυτή την περιοδεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο άνθρωπος που τιμήθηκε όσο κανένας άλλος για την προσφορά του στο αρχαίο δράμα, και το 1961 όταν παίξαμε τραγωδία στη Νέα Υόρκη, στο Λος Άντζελες και στο Σαν Φρανσίσκο, εκλήθη και γευμάτισε με τον πρόεδρο Κέννεντυ, στο γραφείο της προεδρίας στην Αμερική».
Χρυσόθεμις Βασιλάκου -Καθηγήτρια Θεατρολογίας-Ιστορίας του Θεάτρου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών
«Δημήτρης Ροντήρης: Ένας Πειραιώτης σκηνοθέτης στο τιμόνι του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Η σημερινή τελετή συνιστά έργο αναγνώρισης της προσωπικότητας και του έργου του Δημήτρη Ροντήρη ενός μεγάλου θεατρανθρώπου, δασκάλου και πνευματικού ανδρός, πράξη τιμής. Σήμερα ο Δημήτρης Ροντήρης επιστρέφει και επίσημα στην πόλη που μεγάλωσε και αγάπησε και στο χώρο – στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά – όπου δικαιωματικά του ανήκει».
Ευαγγελία Μπαφούνη Διευθύντρια Πολιτισμού Δήμου Πειραιά
«Το Αρχείο Δημήτρη Ροντήρη – συλλογή ενός πολύ σπουδαίου δημιουργού - ήρθε να βρει τη θέση του «στο σπουδαίο πολιτιστικό απόθεμα της Διεύθυνσης Πολιτισμού του Δήμου Πειραιά». Χάρη σε αυτήν τη σημαντική δωρεά της οικογένειας Ροντήρη γινόμαστε πιο πλούσιοι».
Κώστας Κουρμουλάκης -Σκηνογράφος – Θεατρολόγος - Προϊστάμενος Τμημάτων Θεάτρων Δήμου Πειραιά
«Η καταγραφή, η ταξινόμηση, η τεκμηρίωση και η ψηφιοποίηση της συλλογής θα προσφέρουν στους μελετητές του θεάτρου τη δυνατότητα να προσεγγίσουν, μέσα από τα μοναδικά της τεκμήρια το έργο και την προσωπικότητα του μεγάλου σκηνοθέτη».
