Της Σίλας Αλεξίου – Φωτογραφίες: Μαρία Αυθεντοπούλου
Στην Αίγινα, «το ανεχτίµητο αγαθό» για τον Νίκο Καζαντζάκη, βρέθηκε το συνεργείο του σκηνοθέτη Γιάννη Σµαραγδή για τα γυρίσµατα της ταινίας «Νίκος Καζαντζάκης», µε θέµα τη ζωή του µεγάλου Έλληνα συγγραφέα. «Συλλογίζοµαι την Αίγινα το σπίτι, τον ήλιο, την µπλάβη θάλασσα και λέω τι τέρας πρέπει να ’ναι ο άνθρωπος, τι άπληστο θεριό η ψυχή, για ν’ αφήνει τέτοια ανεχτίµητα αγαθά και να περιπλανιέται µακριά, µέσα στη βροχή και στην οµίχλη» έγραφε από το Λονδίνο, στις 2 Ιουλίου 1939, στον φίλο του Γιάννη Αγγελάκη, πατέρα της ποιήτριας Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, ο νονός της Νίκος Καζαντζάκης, έχοντας ήδη επιλέξει το σπίτι της Αίγινας ως µόνιµη κατοικία.
Αυτή η ατµόσφαιρα, της αγάπης του Καζαντζάκη για τον τόπο όπου έζησε περισσότερο από οπουδήποτε αλλού (µετά τη γενέτειρά του, την Κρήτη), κυριάρχησε και στα γυρίσµατα, εµπνέοντας στον σκηνοθέτη, στους ηθοποιούς και σε όλους τους συντελεστές αντίστοιχα συναισθήµατα. «Στην Αίγινα, που είναι η δεύτερη πατρίδα του Καζαντζάκη στην Ελλάδα έζησε τα περισσότερά του χρόνια στην Κρήτη, αλλά έζησε εδώ περίπου µία δεκαετία, έγραψε ίσως το καλύτερό του έργο. Εδώ έχει γράψει την Ασκητική και βεβαίως τον Ζορµπά, στην περίοδο της Κατοχής. Κι αυτός λοιπόν, όπως κι εµείς τώρα, είχε βρει φαίνεται εδώ µια µεγάλη αγκαλιά» είπε χαρακτηριστικά ο Γιάννης Σµαραγδής στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε στον χώρο των γυρισµάτων, στο σπίτι που παραχώρησε ανιδιοτελώς στην παραγωγή η Μαρία Αυθεντοπούλου.
Και, παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται για το σπίτι του Νίκου Καζαντζάκη (καθώς, λόγω κάποιων παρεµβάσεων, δεν κρίθηκε κατάλληλο), τόσο το κτίσµα όσο και οι χώροι και τα έπιπλα σε γυρίζουν πίσω στην εποχή εκείνη. Στην περίοδο που διήρκεσε συνολικά 13 χρόνια, από τον Ιούλιο του 1935 –όταν ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Τάκης Καλµούχος αγόρασαν ένα χωράφι στην Αίγινα– έως την εγκατάσταση του ζεύγους Καζαντζάκη στην Αντίµπ, το 1948.
Το σπίτι, που βρίσκεται στο Λιβάδι, πάνω στον παραλιακό δρόµο, το «Κουκούλι», όπως το έλεγε ο Καζαντζάκης, άρχισε να χτίζεται τον Μάιο του 1936 και σχεδόν έναν χρόνο αργότερα, αν και ήταν ηµιτελές, ο Νίκος και η Ελένη Καζαντζάκη εγκαταστάθηκαν µόνιµα εκεί. Παρότι ο τόπος διαµονής του Καζαντζάκη άλλαζε διαρκώς (έζησε στην Ελβετία, στην Αυστρία, στη Γερµανία, στην Ελλάδα, στη Σοβιετική Ένωση, στην Τσεχοσλοβακία, στην Ισπανία και στη Γαλλία), στην Αίγινα επέλεξε να στήσει τη µόνιµη κατοικία του.
Έως τον Ιούνιο του 1948, που το ζεύγος Καζαντζάκη έφυγε για την Αντίµπ της Κυανής Ακτής, όπου το 1954 απέκτησε δικό του σπίτι. Στα γυρίσµατα που πραγµατοποιήθηκαν στην Αίγινα πήραν µέρος οι πρωταγωνιστές, ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος (στον ρόλο του Νίκου Καζαντζάκη) και η Μαρίνα Καλογήρου, η οποία υποδύεται την Ελένη Καζαντζάκη, καθώς και οι Νίκος Καρδώνης και Αµαλία Αρσένη, που υποδύονται το ζεύγος Σικελιανού.
Οι σκηνές εκτυλίσσονται στον Ναό της Αφαίας, όπου το ζεύγος Καζαντζάκη ξεναγεί το ζεύγος Σικελιανού, αλλά και στο σπίτι. καταπληκτική οµοιότητα του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου µε τον Νίκο Καζαντζάκη και της Μαρίνας Καλογήρου µε την Ελένη Καζαντζάκη, σε συνδυασµό µε την εξαιρετική ερµηνεία των δύο νέων ηθοποιών και το ύφος του σπιτιού, προκάλεσαν ρίγη συγκίνησης σε όσους είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν τα γυρίσµατα. «Όταν πρωτοµίλησα µε τον Γιάννη, η σχέση µου µε τον Καζαντζάκη ήταν η σχέση του µέσου ανθρώπου. Ηξερα λίγα για τη φιλοσοφία του και άρχισα να βυθίζοµαι µε δέος σε αυτό το τέρας. Μου πήρε µήνες το ταξίδι. Αλλά είναι από τα ωραιότερα πράγματα που έχω αποκοµίσει από µια δουλειά. Από τη µελέτη αυτής της απροσκύνητης ψυχής. Ελπίζω κάτι από αυτά που κέρδισα να περάσει στην ταινία» είπε στο ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος.
«Η Ελένη Καζαντζάκη υπήρξε µια σπουδαία σύντροφος. Ένας άνθρωπος που µπόρεσε στην πράξη να αγαπήσει τον άντρα της περισσότερο από τον εαυτό της. Να τον στηρίξει να δηµιουργήσει το µεγάλο έργο του, αγαπώντας τον βαθιά και ουσιαστικά» µας είπε η Μαρίνα Καλογήρου για τον ρόλο της.
Το σενάριο της ταινίας είναι του Γιάννη Σµαραγδή και στηρίζεται στο αυτοβιογραφικό έργο του Καζαντζάκη «Αναφορά στον Γκρέκο». Το καστ περιλαµβάνει σπουδαίους ηθοποιούς, µε τον Στέφανο Ληναίο να υποδύεται τον µεγάλο συγγραφέα σε µεγάλη ηλικία. ταινία θα προβληθεί στις αίθουσες εντός του 2017, που έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισµού «Έτος Καζαντζάκη», µε αφορµή τη συµπλήρωση 60 χρόνων από τον θάνατό του.
