Η μνήμη του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτου γιορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 26η Οκτωβρίου, ενώ για την Θεσσαλονίκη είναι διπλή γιορτή, καθώς δεν εορτάζεται μόνο η μνήμη του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτη, πολιούχου της πόλης, αλλά και η απελευθέρωσή της από τους Τούρκους.
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 260 μ.Χ. και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Αυτοκράτορας ήταν τότε ο Διοκλητιανός και Τετράρχης στην Μακεδονία και σε ολόκληρη την ανατολή, ο Γαλέριος Μαξιμιανός (284 - 305 μ.Χ.), εποχή κατά την οποία έγινε φοβερός διωγμός κατά των χριστιανών. Ο Μαξιμιλιανός διόρισε δούκα της Θεσσαλονίκης και στρατηγό της Θεσσαλίας τον Δημήτριο, γιατί ήταν ανδρείος, έξυπνος και έμπειρος στην στρατηγική.
Όταν ο Μαξιμιλιανός έμαθε πως ήταν χριστιανός και μάλιστα κήρυττε τον λόγο του θεού στους ειδωλολάτρες τον φυλάκισε σε ένα παλιό λουτρό. Την εποχή εκείνη γινόντουσαν αγώνες στο ιπποδρόμιο και ο Λυαίος ένας ψηλός και χειροδύναμος παλαιστής χλεύαζε και προκαλούσε τους χριστιανούς να παλέψουν μαζί του αλλά κανείς δεν τολμούσε.
Ο Νέστωρας, που ήταν ένας από τους μαθητές του Αγίου Δημητρίου, πήγε στην φυλακή και ζήτησε την ευχή του και την ευλογία του για να παλέψει με τον άπιστο Λυαίο που τα έβαζε με τους χριστιανούς. "Ύπαγε και τον Λυαίο θα νικήσεις και υπέρ Χριστού θα μαρτυρήσεις", του είπε ο Άγιος. Πράγματι ο Νέστωρας φωνάζοντας, "Ο Θεός του Δημητρίου βοήθει μοι", κατάφερε με μία επιδέξια κίνηση με το ξίφος να τον χτυπήσει θανάσιμα.
Ο Μαξιμιανός αφού έμαθε τα γεγονότα διέταξε να τους σκοτώσουν και τους δύο αμέσως. Έτσι ο Άγιος Νέστωρας αποκεφαλίστηκε έξω από τη Χρυσή Πύλη με το ξίφος του και ο Άγιος Δημήτριος θανατώθηκε από τις λόγχες των στρατιωτών. Οι χριστιανοί των ενταφίασαν στον τόπο του μαρτυρίου του όπου άρχισε να αναβλύζει μύρο και έτσι πήρε το προσωνύμιο μυροβλύτης.
Η μνήμη του τιμάται στις 26 Οκτωβρίου, είναι πολιούχος της Θεσσαλονίκης, όπου υπάρχει μεγαλόπρεπος ναός προς τιμήν του χτισμένος πάνω στον τόπο του μαρτυρίου του και εκεί φυλάσσονται και τα ιερά λείψανά του.
Στις βυζαντινές εικόνες αλλά και στη σύγχρονη αγιογραφία ο Άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται αρκετές φορές ως καβαλάρης με κόκκινο άλογο να πατά τον άπιστο Λυαίο.
Ο Άγιος Δημήτριος του Πειραιά
Την τιμητική του αυτήν τη μέρα έχει και ο ομώνυμος Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου στον Πειραιά, και συγκεκριμένα στα Ταμπούρια. Βρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου Πειραιά (Ε' Διαμέρισμα: Αγίου Δημητρίου 149 - ανάμεσα στις καθέτους Καπετάν Γέρμα και Καπετάν Ματαπά) και η συνοικία πήρε το όνομά της από την εκκλησία, η οποία χτίστηκε λόγω της αύξησης του πληθυσμού της περιοχής, προερχόμενοι από την Μάνη, αλλά και προσφύγων από την Μικρά Ασία. Πριν από εκείνο το σημείο, η τωρινή συνοικία του Αγίου Δημητρίου Ταμπουρίων ονομαζόταν Ξυλοκερατέα ή Ξυλοκερατιά, λόγω της άφθονης ύπαρξης χαρουπιών.
Στο σημείο που πρωτοχτίστηκε ο μικρός ναός προϋπήρχε μικρό προσκυνητάρι του Αγίου Σύμφωνα με την προφορική παράδοση βρέθηκε εικόνα του μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, η οποία φυλάσσεται στο μουσείο του Ιερού Ναού.
Ως ενορία ιδρύθηκε με το σχετικό προεδρικό διάταγμα το 1923. Ο σημερινός Ναός θεμελιώθηκε στις 26 Ιουνίου 1949. Ετελέσθη κατά το τυπικό της Εκκλησίας ο σχετικός αγιασμός επί τη θεμελιώσει Ιερού Ναού από τον προϊστάμενο του Ναού, Αρχιμ. Αντώνιο Τσίγκα. Ο ναός ανοικοδομήθηκε σύμφωνα με τον βυζαντινό ρυθμό και διήρκησε 14 χρόνια μέχρι την τέλεση των εγκαινίων. Στην ανοικοδόμηση σπουδαίο ρόλο έπαιξε ο σύλλογος αποπερατώσεως του Ιερού Ναού υπό την προεδρία του ιερέως, Μιχαήλ Φερούση. Οι ενορίτες με πολλή θέρμη και ζήλο θέλησαν να βοηθήσουν παντοιοτρόπως οικονομικά και ηθικά την απόκτηση του νέου τους Ναού. Τα εγκαίνια έγιναν στις 23 Σεπτεμβρίου 1962 από τον Επίσκοπο Αχαΐας και κατόπιν Μητροπολίτη Κορίνθου κ. Παντελεήμονα.
