Κάθε Κυριακή, που ζητάμε ν’ αναπαυθούμε από την κουραστική καλοκαιρινή δουλειά, που ζητάμε κάποια διακοπή των βασάνων μας, ο Σαρωνικός μας ανοίγει την αγκαλιά του. Και άφθονα βαποράκια τρέχουν πρόθυμα να τεθούν στη διάθεσή μας…
Εκεί κάτω κοντά στο Ρολόϊ του Πειραιώς, στην παραλία του λιμένος, κάθε Κυριακή πρωϊ σπεύδει ο κόσμος. Εκεί βλέπει κανείς χιλιάδες κόσμου που ανυπομονεί ν’ ανοιχθή προς τη θάλασσα. Όλος αυτός ο κόσμος που σπρώχνεται και κλωτσοπατείται και στοιβάζεται για να κάμη ένα μικρό θαλάσσιο ταξείδι, βέβαια δεν το κάνει για να φθάση κάπου. Κυρίως ταξειδεύει για να ευχαριστηθή το θαλάσσιο ταξείδι, ο σκοπός δεν είναι το φθάσιμο.
Δεμένα στην παραλία προσμένουν τα βαποράκια. Κοντά στο Ρολόϊ, αντίκρυ στο καφενείο τα πιο μικρά. Αυτά έχουν στη πρύμνη τους ένα μαυροπίνακα καθένα. Κι’ απάνω γράφεται το δρομολόγιό τους: «Πέραμα, Καματερό, Παλούκια». Να στη γραμμή 5 απ’ αυτά. Όλα πηγαίνουν στο πευκόφυτο Πέραμα, στην δροσερή τοποθεσία με τα λίγα μαγαζάκια, όπου το πεύκο χαιρετιέται κι’ αγκαλιάζεται με το κύμα. Κι’ από κεί πηγαίνουν στις ακτές της Σαλαμίνος αντίκρυ: στο κατάξερο Καματερό και στα πιο ξερά Παλούκια.
Κι’ όμως πάει πολύς κόσμος κ’ εκεί γιατί πίσω από τους συνοικισμούς αυτούς με την απαίσια ξηρασία, με την έλλειψι δένδρων και σκιάς υπάρχουν εκτάσεις με δένδρα και δροσιά, υπάρχουν τ’ Αμπελάκια και τ’ άλλα χωριά της Κούλουρης με τους ίσκιους τους και με τη φημισμένη ρετσίνα τους.
Μα υπάρχουν κ’ εκείνοι που αγαπούν και τα ξηρά αυτά τοπεία. Έτσι στο Καματερό έχουν κτισθή ένα πλήθος νέα σπίτια και τα μαγαζιά των Παλουκιών ολοένα πολλαπλασιάζονται. Στις πιο κοντινές αυτές εξοχές του Σαρωνικού σπεύδει εφέτος ο πιο πολύς κόσμος. Ιδίως στο Πέραμα εφέτος η συρροή κάθε Κυριακή είναι κάτι τι εξαιρετικό. Εκτός όμως από τα βαπόρια, πηγαίνουν έως εκεί εφέτος και αυτοκίνητα με θέσεις και με φθηνότατο εισιτήριο.
Πλάϊ στα βαποράκια της γραμμής «Πέραμα, Καματερό, Παλούκια» προσμένουν κ’ η «Ευκαιρίες» του Ναυστάθμου. Πιο μεγάλα βαποράκια αυτά. Τ’ άλλα είναι βενζινοκίνητα ενώ η «Ευκαιρίες» είναι ατμοκίνητες. Μ’ αυτά τα βαπόρια γίνεται η συγκοινωνία του Ναυστάθμου. Πλήθος ναυτάκια με τα κάτασπρά τους πηγαίνουν κ’ έρχονται μ΄αυτά… Μα και πολίτες γίνονται δεκτοί, αλλά απαιτείται ειδική άδεια.
Ιδού και άλλα βαπόρια λίγο πιο ψηλά μα του κόλπου και αυτά. Είναι εκείνα που εκτελούν την δεύτερη γραμμή των δυτικών παραλιών του Σαρωνικού: «Ελευσίνα, Φανερωμένη, Μεγάλο Πεύκο». Γεμίζουν κι’ αυτά γρήγορα, μα είναι πιο λίγα από τα άλλα της πιο κοντινής γραμμής.
Μ’ αυτά πάτε με 7 δραχμές στην Ελευσίνα, ενώ σιδηροδρομικώς το εισιτήριο έχει 57 δρ. η Α θέσις και 28 η Γ. Έτσι παμφθηνα ο κοσμάκης πηγαίνει στην Ελευσίνα, κάνει θαλάσσιο ταξείδι και ξεσκάει μια ημέρα. Αν θέλη βλέπει και τα αρχαία και το Μουσείο. Όλα εντελώς δωρεάν.
Είναι αλήθεια ότι η παραλία της Ελευσίνος είναι κατάξερη. Φυσάει διαρκώς, αλλά η αντανάκλασις του ήλιου είνε τρομερή. Τα παραλιακά μαγαζάκια έχουν σκιάδες τεχνητές, αφού δένδρα μεγάλα δεν υπάρχουν. Εκεί κατά τα βράδια είναι μαγεία! Την ημέρα όμως; Ο ήλιος ψήνει τα πάντα. Τώρα φτιάνονται οι παραλιακοί δρόμοι και φυτεύονται πολλαπλές δενδροστοιχίες. Αλλά πότε θα μεγαλώσουν αυτά τα δένδρα;
Πολύς κόσμος με τα ίδια βαπόρια πηγαίνει και στην Φανερωμένη, στο Μοναστήρι αυτό της Σαλαμίνος, που είναι αντίκρυ στην Ελευσίνα. Υπάρχει εκεί ωραίο δασάκι από πεύκα πλάϊ στη θάλασσα. Και η Μονή όμως έχει πολύ ενδιαφέρον, τα κτίριά της και πιο πολύ η τοιχογραφίες της.
Αλλά και από την Ελευσίνα και από την Φανερωμένη πιο πολύς κόσμος πηγαίνει κάθε Κυριακή στο Μεγάλο Πεύκο. Είναι μια εξοχή μεταξύ Ελευσίνος και Μεγάρων πού έγινε τώρα συνοικισμός και κέντρον διασκεδάσεως πρώτης τάξεως. Έχουν εγκατασταθή εκεί πρόσφυγες κ’ έκτισαν το χωριό Νέα Πέραμος.
Εκεί βρίσκει κανείς ωραία εστιατόρια, φρέσκο ψάρι, δροσιά και θάλασσα με αμμουδιά για μπάνιο. Μακαριότης καθ’ όλα! Γι’ αυτό εκεί γίνεται ζωηρό γλέντι πλήθους πολλού κάθε Κυριακή. Το Μεγάλο Πεύκο έγινε μια από τις πιο αγαπημένες εξοχές των Αθηναίων και Πειραιωτών. Τώρα που η πιο κοντινές εξοχές έχουν πλημμυρίση από σκηνές και από κόσμον το Μεγάλο Πεύκο είναι πιο ευχάριστο, πιο άνετο, πιο βολικό.
Αυτές είναι οι δυό γραμμές του Δυτικού Σαρωνικού. Κ’ έχουν, καθώς μαθαίνουμε, συναγωνισμό άγριο μεταξύ τους. Κάθε μια ζητεί ν’ αρπάξη τους πιο πολλούς επιβάτες. Αυτό το βλέπει κανείς και αντίκρυ στο Ρολόϊ. Δεν αρκούν οι πίνακες με τα δρομολόγια, μα ακούονται και φωνές:
-Εδώ κύριοι για το Πέραμα και θα φύγωμε!
-Ελευσίνα κύριοι περάστε!
-Πέραμα, Καματερό, Παλούκια κ’ εσαλπάραμε!
-Για Μεγάλο Πεύκο εδώ. Περάστε και φεύγουμε!
Ενώ έτσι συναγωνίζεται ο Δυτικός Σαρωνικός, πιο πέρα από την Παραλία, μέσα στο λιμάνι σφυρίζουν άλλα βαποράκια. Ειν’ αυτά που ανυπομονούν να φύγουν για την Αίγινα. Κ’ είναι και τ’ άλλα που πηγαίνουν στη γραμμή: «Μέθανα, Πόρος, Σπέτσες». Έχουν κ’ η εξοχές αυτές μυριάδες λάτρας και θαυμαστάς. Η Αίγινα συγκεντρώνει κάθε Κυριακή χιλιάδες κόσμου. Και το δροσερό και καταπράσινο νησί του Πόρου, μα κ’ η Σπέτσες με το μεγάλο τους ξενοδοχείο και τα Μέθανα με τα λουτρά τους μαζεύουν και πλήθος Κυριακάτικους επισκέπτας και γλεντζέδες.
Όλα τα νησιά αυτά και τα παράλια γεμίζουν από μυρμηγκιές Αθηναίων κάθε Κυριακή. Η παραλία των Μεθάνων και του Πόρου, μα και το μοναστήρι του Πόρου γεμίζουν από κόσμον που ροφά αχόρταγα το ιώδιο της θαλάσσης. Πρέπει να το ρουφήξη άφθονα γιατί αύριο είναι Δευτέρα. «Σήμερον έχει, αύριον δεν έχει».
Μα και ο Ανατολικός Σαρωνικός δεν πάει πίσω. Προς τα μέρη εκείνα μας φέρνουν και τ’ αυτοκίνητα. Μα και τα βαπόρια, ιδίως τις Κυριακές, είναι άφθονα. Αυτά φεύγουν κυρίως από το Φάληρο. Η γραμμή είναι η ίδια πάντα: «Γλυφάδα, Βούλα, Βουλιαγμένη». Και ολοένα τα βαπόρια φέρνουν κόσμο προς τα δροσερά παράλια και τον ρίχνουν στο γυαλό, στην αμμουδιά που γίνεται τις Κυριακές ένα ατελείωτο μπαίν-μίξτ από πρωϊ έως το βράδυ. Νομίζει κανείς ότι τα βαποράκια σπέρνουν γυμνούς ανθρώπους στην αμμουδιά. Δεν υπάρχει πιά θέσις αδειανή κάθε Κυριακή σ’ όλη αυτή την παραλία! Η Βουλιαγμένη πήζει από λουομένους πάσης τάξεως και φύλου μαζί κ’ ανακατωτά. Μα εφέτος η Γλυφάδα έχει τα πιο συστηματικά μπαίν-μίξτ. Γίνανε πία της μόδας. «Διαλαμβάνει» γι’ αυτά κ’ η «Κοσμική κίνησις» των εφημερίδων.
Οι λάτραι της θάλασσας του Σαρωνικού πηγαίνουν σ’ όλες αυτές τις ακρογιαλιές. Μα όχι με αυτοκίνητο. Πηγαίνουν με τα βαποράκια για να χαρούν το θαλάσσιο ταξείδι, για να ρουφήσουν πιο πολύ ιώδιο.
Έχουμε λοιπόν πέντε γραμμές ατμοπλοϊκες κάθε Κυριακή μόνο μέσα στο Σαρωνικό! Τραβούν τα βαποράκια προς όλες τις διευθύνσεις του κόλπου και σκορπίζουν σ’ όλους τους γυαλούς μυριάδες … Και το βράδυ ξαναπέρνουν όλον αυτό τον κόσμο και τον φέρνουν στις πόλεις. Αυτό γίνεται κάθε Κυριακή.
Αυτή η κίνησις έχει πάλιν δημιουργήση συναγωνισμό. Γι’ αυτό και τα εισιτήρια είναι σχετικά μικρά. Άλλοτε όμως ο συναγωνισμός ήτο πιο μεγάλος. Εξοντωτικός! Το ένα βαποράκι ζητούσε να φάη το άλλο. Ο συναγωνισμός είχε φθάση σε απίστευτο σημείο.
Κάποτε προπολεμικώς στη Σαλαμίνα οι βαρκάρηδες επρομήθευαν δωρεάν εισιτήρια είς όσους ήθελαν να γυρίσουν στον Πειραιά υπό τον όρον να μπούν στο δεύτερο βαπόρι που έφευγε. Αυτό εγίνετο για να μη πάρη επιβάτες το πρώτο. Αδιάφορον αν το δεύτερο δεν εισέπραττε ούτε μια πεντάρα.
Είναι δε γνωστόν ότι λίγα χρόνια πριν, εξ αφορμής του συναγωνισμού, όχι μονάχα εδίδετο δωρεάν το εισιτήριο στους ταξειδιώτες, αλλά τους έδιδαν ακόμα δωρεάν κ’ ένα πιλάφι!
Ευτυχισμένα χρόνια!»
(«Εβδομάς», 1928, «Φ»)
Θωμάς Σιταράς (Αθηναιογράφος)
Διαβάστε κι άλλες ιστορίες για την Παλιά Αθήνα στην ιστοσελίδα www.paliaathina.com
