Ο Ιερός Ναός του προφήτη Ηλία στην Καστέλα αποτελεί ένα σύμβολο για την πόλη του Πειραιά, καθώς βρίσκεται σε ένα υπέροχο σημείο με θέα τον Σαρωνικό, ενώ παράλληλα έχει και το δικό του ομώνυμο τραγούδι που έγραψε ο Δήμος Μούτσης με τον Γιώργο Χατζηστεφάνου και το ερμήνευσε ο Σταμάτης Κόκοτας.

Ξεχωριστή όμως είναι και η ιστορία του ναού η οποία χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ακόμα και σήμερα που γράφουμε για αυτή δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα το πότε ξεκίνησε να χτίζεται. Το πιθανότερο  είναι να ήταν  στην αρχή εξωκκλήσι  της  Ιεράς  Μονής  του Αγίου  Σπυρίδωνος   Πειραιώς.  Το  ανδρικό  αυτό  Μοναστήρι,  που   ήταν  κτισμένο  στη  θέση  που  βρίσκεται  ο  σημερινός  Ναός  του  Αγίου  Σπυρίδωνος,  έπαιξε  σπουδαιότατο  ρόλο  την  εποχή  της  Τουρκοκρατίας ενισύχωντας τον αγώνα του γένους  και  κυρίως  τον  Καραϊσκάκη  με  τα  παλληκάρια  του.

Το μοναδικό  και  σπουδαιότατο  αυτό  μοναστήρι  για  την  περιοχή  του  Πειραιώς  διαλύθηκε  μαζί  με  412  ακόμη  μοναστήρια,  την  εποχή  της  Βαυαροκρατίας,  επί  Όθωνος,  με  το  βασιλικό   Διάταγμα  που  εκδόθηκε  στις  23  Ιουλίου  του  1833  και  διασπαθίσθηκε  κακήν  κακώς  η  περιουσία  τους,  δηλαδή  χωρίς  να  αξιοποιηθεί  για  το  κοινωνικό  σύνολο. Αν  αυτό  είναι  αληθινό,  ο  αρχικός  Ναός  του  Προφήτη  Ηλία  ίσως  να  έχει κτισθεί  πριν  από  500  και  πλέον  χρόνια.

      Στα  πρακτικά  του  Δημοτικού  Συμβουλίου  του  Δήμου  Πειραιώς,  σύμφωνα  με  την   «Ερανική   Συλλογή  του  Ενορίτου  Στρατηγού  Κωνσταντίνου  Βλάχου»,  ο  ναός  αναφέρεται  πολλές  φορές  και  για  διάφορους  λόγους,  όπως  π.χ. 

1) Στη  συνεδρίαση  της  16-7-1858  εις  το   υπ’ αριθμ.  876  πρακτικό,
2)  Στη  συνεδρίαση  της  22-9-1868 εις  το   υπ’ αριθμ.  248  πρακτικό, 
3)  Στη  συνεδρίαση  της  15-4-1876 εις  το   υπ’ αριθμ. Μ.Β. πρακτικό  και 
4)  Στη  συνεδρίαση  της  29-12-1883  με  την  οποία  αναγνωρίζεται  ο  Προφήτης  Ηλίας  Καστέλλας  «ως  Ενοριακός  Ναός  της  Πόλεως». Είναι  επομένως  ο  ναός  Ενοριακός   και  υπάρχει   από  τότε  που  για  πρώτη  φορά  ορίστηκαν  και  οριοθετήθηκαν  οι  Ενορίες  στον  Πειραιά,  δηλαδή  από  τον  19ο  αιώνα.

Από  τα  παραπάνω  συμπεραίνεται  ότι  ο  Ναός  υπήρχε  τουλάχιστον  προ  του  1858,  αλλά  αρχικά  ήταν  μικρό  εξωκκλήσι,  αφού  και  ο  Πειραιάς  δεν  ήταν  τότε τόσο  μεγάλη  πόλη,  αλλά  και  η  περιοχή  αραιοκατοικημένη,  όπως  φαίνεται  από  παλαιές  φωτογραφίες. 

Μετά  όμως  την  Ελληνική  Επανάσταση  του  1821  και  τις  μεταγενέστερες  επαναστάσεις  των  Κρητών  και  κυρίως  του  1866,  στον  ελεύθερο  χώρο  του  Πειραιώς  κατέφευγαν  κυρίως  Κρητικοί  και  άλλοι  νησιώτες,  οι  οποίοι  κατοικούσαν  γύρω  από  το  λόφο,  με  επίκεντρο  τον  Ιερό  Ναό.  Γι’ αυτό  και  μια  άλλη  ονομασία  του  Λόφου  είναι  « τα  Κρητικά».

Ο  Ιερός   Ναός  του  Προφήτη  Ηλία  είναι  ένας  πολύπαθος  Ναός,  όπως  αυτό  καταγράφεται  στο  σύντομο  ιστορικό.

·         Στα   1944  κατεστράφη   ολοσχερώς  από  τον  γνωστό  βομβαρδισμό  του  Πειραιώς  κατά  το  Β΄  Παγκόσμιο  πόλεμο.

·         Στα  1948   ξανακτίσθηκε  με  την  φροντίδα  του  τότε  Αρχιμανδρίτου  Γερασίμου  Γαρμπή.

·         Στα   1965  οι  ανάγκες  της  Ενορίας  επέβαλαν  την  επέκταση  του,  η  οποία έγινε  επί  ιερατικού  προϊσταμένου  του  Ναού  του  κυρού  Χρυσοστόμου  Θέμελη  μετέπειτα  Μητροπολίτου  Μεσσηνίας.

·         Στα  1981  κατέστη  ακατάλληλος  για  περαιτέρω  λειτουργία  από  τους  σεισμούς  του  Φεβρουαρίου.

·         Στα  1986   κατεδαφίσθη   για  να  ανεγερθεί  στην  ίδια  θέση  νέος  περικαλλής  Ναός,  προσαρμοσμένος  στο  όμορφο  τοπίο,  του  λόφου.

Την  φροντίδα  για  την  ανέγερση  του  είχαν  αναλάβει  οι  Ιερείς  του  Ναού, το  Εκκλησιαστικό    Συμβούλιο  ,  η  Ερανική  Επιτροπή,  οι  ενορίτες  της  περιοχής  και  φυσικά  ο  Σύλλογος  των  ενοριτών  Προφήτη  Ηλία   που  μέχρι  σήμερα  έχει  προσφέρει  τόσο  την  ηθική  όσο  και  την  υλική  του  αμέριστη  συμπαράσταση.