Μιλώντας για ελληνική ναυτιλία, θα πρέπει να δούμε αρχικά τη «μεγάλη εικόνα» της παγκόσμιας ναυτιλίας που αυτή τη στιγμή, εν μέσω πανδημίας, ετοιμάζεται να εκτοξευθεί. Ο Bloomberg προβλέπει την ταχύτερη παγκόσμια αύξηση τουλάχιστον από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα να οδηγούν, και τις χώρες του Ευρώ καθώς και τις αναδυόμενες αγορές να ακολουθούν. Η ζήτηση για κατασκευασμένα ή και επεξεργασμένα προϊόντα αλλά και για πρώτες ύλες αυξάνεται. Σύμφωνα με προβλέψεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OΟΣΑ) η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί πάνω από τα επίπεδα της προ Covid19 εποχής, όμως αυτή η αναγέννηση θα είναι ανομοιόμορφη. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 6% μέσα στο 2021, αυξημένη κατά 0.5% από την πρόβλεψη του Ιανουαρίου που ήταν ίση με 5.5%. Η ανάπτυξη αυτή θα είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων τεσσάρων (4) δεκαετιών , έρχεται όμως μετά από μια πολύ μεγάλη ύφεση λόγω πανδημίας.
Οι θετικοί αυτοί δείκτες για το παγκόσμιο εμπόριο έχουν ήδη αφήσει το αποτύπωμα τους στις ναυτιλιακές αγορές. Για παράδειγμα, το πρώτο τρίμηνο του 2021, η αγορά των χύδην ξηρών φορτίων, που είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών, έκανε το πλέον δυναμικό ξεκίνημα για την τελευταία δεκαετία – τα υψηλότερα ναύλα οδήγησαν σε μεγαλύτερη ζήτηση για πλοία.

Ο ΕΛΛΗΝΟΚΤΗΤΟΣ ΣΤΟΛΟΣ

Η ισχυρότερη χώρα σε πλοιοκτησία σε παγκόσμιο επίπεδο, παραμένει η Ελλάδα – μία δυναμική που φαίνεται να μην φθίνει κατά την πάροδο των ετών. Ειδικότερα, τα τελευταία έτη, χώρες όπως η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Κορέα χάνουν έδαφος, ενώ η Ελλάδα, η Σιγκαπούρη, η Κίνα και το Χόνγκ Κόνγκ παρουσιάζονται να αυξάνουν το στόλο τους. Ειδικά μεταξύ των ετών 2007 έως και 2019 οι Έλληνες πλοιοκτήτες έχουν υπερδιπλασιάσει την χωρητικότητα του στόλου τους.

Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι η συνολική συνεισφορά της ελληνικής ναυτικής βιομηχανίας στο εθνικό εισόδημα συμπεριλαμβανομένων των έμμεσων και επαγόμενων επιδράσεων, υπερέβη τα 11 δισεκατομμύρια Ευρώ για το έτος 2019, που αντιστοιχεί περίπου στο 6.6% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος (ΑΕΠ). Σε θέσεις εργασίας η βιομηχανία αντιστοιχεί σε παραπάνω από το 3% της συνολικής απασχόλησης, ενώ η ελληνική ναυτιλία λόγω του μεγέθους και των χαρακτηριστικών της, καθιστά τη Ελλάδα παράδειγμα πολυεπίπεδου εμπορικού συστήματος, παρόλο το μικρό μέγεθος της χώρας και του πληθυσμού της.

Οι ναυτιλιακές εταιρείες στην Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή παραπάνω από 600 με τον αριθμό των πλοίων να αυξάνεται από 5508 το 2018 σε 5623 το 2019. Στην πραγματικότητα, ο ελληνόκτητος στόλος αντιπροσωπεύει το 53% του ελεγχόμενου από την Ευρωπαϊκή ΄Ένωση στόλου – έχοντας πάντα στη σκέψη για να αναλογιστεί κάποιος το μέγεθος της επιτυχίας, ότι η ελληνική ναυτιλία είναι ένας πραγματικά επιχειρηματικός τομέας με χαρακτηριστικά υψηλής ανταγωνιστικότητας:

• Με μεγάλο αριθμό εταιρειών που διέπονται ακόμη από τα παραδοσιακά ιδεώδη της ελληνικής ναυτοσύνης.
• Ασχολούμενοι κυρίως σε τύπους πλοίων όπως τα πλοία μεταφοράς φορτίων χύδην, δεξαμενόπλοια, πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, πλοία μεταφοράς LNG ή LPG, επιβατηγά σκάφη κ.α., οι Έλληνες πλοιοκτήτες είναι στις πλείστες των περιπτώσεων, υπεύθυνοι για όλους του τομείς διαχείρισης του στόλου (ασφάλεια, εμπορικό, τεχνικό, ποιότητα και περιβάλλον, και οικονομικό τομέας).

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

Η επόμενη μέρα όμως θέτει νέες προκλήσεις όπως η ασφάλεια και το περιβάλλον που απαιτούν άμεση και δυναμική προσέγγιση με λύσεις που προέρχονται πλέον και από την ψηφιακή τεχνολογία. Ο ελληνόκτητος στόλος εξακολουθεί να βρίσκεται σε περίοδο ανανέωσης και οι Έλληνες πλοιοκτήτες εξακολουθούν να έχουν σημαντική παρουσία στα βιβλία παραγγελιών μεγάλων ναυπηγείων του εξωτερικού.

Το επόμενο εξ ίσου σημαντικό βήμα είναι η πρωτοπορία στην ψηφιακή τεχνολογία και η προσέλκυση νέων ανθρώπων στην αποκαλούμενη γαλάζια βιομηχανία (blue industry). H ψηφιακή τεχνολογία εισχωρεί στη ναυτιλία και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων τόσο εμπορικά αλλά και σε θέματα ασφάλειας, περιβάλλοντος ακόμη και θέσεων εργασίας. Τομείς όπως η προσομοίωση, οι αισθητήρες, οι τηλεπικοινωνίες,, μεγάλες βάσεις δεδομένων, Internet of Things και αυτοματισμοί (μαζί με το ψηφιακό δίδυμο, digital twin), αρχίζουν να παίζουν ολοένα ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη – η Ελλάδα οφείλει να είναι πρωτοπόρος, οφείλει να προστατεύσει την ικανότητα και την ποιότητα του στόλου της και των υπηρεσιών του.

Μια σημαντική πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση, είναι το Blue Lab του Δήμου Πειραιά. Το Blue Lab είναι το πρώτο κέντρο υποστήριξης της επιχειρηματικής καινοτομίας για τη γαλάζια ανάπτυξη στην Ελλάδα. Είναι μια εμβληματική πρωτοβουλία, που θέλει να γίνει το εφαλτήριο για την καινοτομία και την ανάπτυξη σε γαλάζιους τομείς όπως και η ναυτιλία. Είναι σημείο συνάντησης ελληνικό και σύντομα ευρωπαϊκό που καλωσορίζει νέους ανθρώπους σε ένα τεχνολογικά προηγμένο περιβάλλον και τους δίνει τη δυνατότητα να ξεδιπλώσουν και να αναπτύξουν τις ιδέες τους, να μπορέσουν υπηρετήσουν την αειφόρο ανάπτυξη και την πρόοδο.

Νικόλαος Π. Βεντίκος
Αναπληρωτής Καθηγητής
Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ