Του Γιώργου Λιάρου
Ισχυρότερη παρά ποτέ βρίσκει την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ) το δεύτερο ιωβηλαίο της. Το σώμα εθνικής πλοιοκτησίας συμπληρώνει φέτος τον Νοέμβριο 100 χρόνια από την ίδρυσή του με τον ελληνόκτητο στόλο μεγαλύτερο, νεότερο και πρώτο διεθνώς. H ελληνική πλοιοκτησία εν γένει ελέγχει 334,649 εκατομμύρια τόνους dwt χωρητικότητας, 60 εκατομμύρια δηλαδή περισσότερα από τη δεύτερη Ιαπωνία και τα διπλάσια από τα 178 εκατ. dwt της τρίτης Κίνας, σύμφωνα με τη Lloyd’s List. Η Γερμανία ακολουθεί τέταρτη, με μόλις 132 εκατ. dwt.
Η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών ή Union of Greek Shipowners (UGS) αποτελεί το σωματείο των Ελλήνων πλοιοκτητών και ιδρύθηκε το 1916 στον Πειραιά, με πρώτο πρόεδρό της τον Λεωνίδα Εμπειρίκο και επίτιμο πρόεδρο τον Παύλο Κουντουριώτη. Σήμερα στο πηδάλιό της βρίσκεται, για τρίτη συνεχόμενη θητεία, ο Θεόδωρος Βενιάμης. Εκ των εμπνευστών της ίδρυσής της ήταν ο Υδραίος εφοπλιστής Γκίκας Κουλούρας, ο οποίος και διετέλεσε γενικός διευθυντής της επί πολλά χρόνια. Η ΕΕΕ άρχισε να λειτουργεί στο Μέγαρο Σπυράκη, στον Πειραιά. Η πρωτοπορία της ήταν τέτοια, που προηγήθηκε κατά δύο δεκαετίες των σχετικών πρωτοβουλιών της ελληνικής Πολιτείας. Συγκεκριμένα, ήταν το 1936 όταν για πρώτη φορά συστήθηκε το υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, το οποίο στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου προήχθη σε υπουργείο από την ελληνική κυβέρνηση του εξωτερικού.
Στον πόλεμο συμμετείχαν τα ελληνικά πλοία επισήμως, αλλά την άνοιξη του 1941 η γερμανική εισβολή εγκαινίασε και την προσπάθεια του Βερολίνου να αποκτήσει την κυριότητα των ελληνικών εμπορικών ποντοπόρων. Η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών κατέστρεψε τα σχετικά αρχεία της και έτσι, παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί επέταξαν το κτίριο επί της Πανεπιστημίου 10, στο οποίο είχε μεταφερθεί, δεν κατάφεραν πρακτικά τίποτα. Το επιτελείο της Ενώσεως είχε ήδη εγκατασταθεί στο Λονδίνο, όπου είχε δημιουργηθεί η Ελληνική Επιτροπή Ναυτιλιακής Συνεργασίας (GSCC) του Λονδίνου, το γνωστό Committee. Η ελληνική πλοιοκτησία πλήρωσε βαρύ τίμημα στον πόλεμο, με το μεγαλύτερο μέρος του στόλου να καταστρέφεται από τις εχθροπραξίες.
ΤΑ LIBERTY. Με αυτή την αφορμή και σε μια συμβολική κίνηση, οι ΗΠΑ αποφάσισαν τότε να πουλήσουν με ελκυστικούς όρους τα εμπορικά πλοία Liberty σε Ελληνες πλοιοκτήτες. Η πραγματική σημασία της απόκτησης αυτής είναι μικρή για όσους γνωρίζουν, όχι όμως και η συμβολική. Τις επόμενες δεκαετίες, διάφορες ελληνικές κυβερνήσεις, όπως και προπολεμικά, προσπάθησαν να φέρουν στην Ελλάδα από το Λονδίνο τις ελληνόκτητες ναυτιλιακές, αλλά, όπως και πριν από τον πόλεμο, συχνά επέλεγαν να αναζητήσουν μεγάλα φορολογικά έσοδα από αυτές, για να ενισχύσουν τις κρατικές δαπάνες, με αποτέλεσμα να παραμένουν ξενιτεμένες δεκάδες μεγάλες ελληνικές ναυτιλιακές στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά τους.
Η ελληνόκτητη ναυτιλία αναπτύχθηκε ιστορικά και γιγαντώθηκε εκτός των ελληνικών συνόρων, χρησιμοποιώντας ως έδρες της το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Η υιοθέτηση του ισχύοντος σήμερα θεσμικού πλαισίου έγινε από την ελληνική Πολιτεία ακριβώς για να προσελκύσει στη χώρα τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις και μαζί με αυτές όλο τον πλούτο που παράγουν, άμεσα ή έμμεσα, και όχι για να στηρίξει τις ελάχιστες που υπήρχαν εδώ. Μετά το 1975, με την υιοθέτηση του θεμελιώδους Νόμου 27/1975, στα βασικά άρθρα του οποίου δόθηκε και συνταγματική κατοχύρωση, δημιουργήθηκε το θεσμικό πλαίσιο που προσέφερε τη νομική βεβαιότητα και ασφάλεια στις επενδύσεις και οδήγησε στον επαναπατρισμό της ελληνόκτητης ναυτιλίας με δύο τρόπους: με εγγραφή των ελληνόκτητων πλοίων στο ελληνικό νηολόγιο και με τη διαχείριση των ελληνόκτητων πλοίων από την Ελλάδα. Ως φυσικό επακόλουθο, οι υποστηρικτικές υπηρεσίες της ναυτιλίας μεταφέρθηκαν σταδιακά στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του ελληνικού ναυτιλιακού cluster.
«ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ». Η επέτειος των 100 ετών από την ίδρυση της ΕΕΕ αναμένεται να κάνει ακόμα πιο λαμπερά τα φετινά «Ποσειδώνια». Η ναυτιλιακή έκθεση, που διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια υπό την αιγίδα της Ενωσης, προβάλλει την εικόνα της Ελλάδας ως ενός από τα πιο δυναμικά κέντρα της διεθνούς ναυτιλίας και τη σημασία του κλάδου για την ελληνική οικονομία. Τα φετινά «Ποσειδώνια» προβλέπεται να καταγράψουν ρεκόρ συμμετοχών από εκθέτες προερχόμενους από το παγκόσμιο φάσμα των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων (cluster) και να διευκολύνουν την περαιτέρω συνεργασία μεταξύ Αρχών και ενδιαφερόμενων μερών. Οι εορτασμοί θα ξεκινήσουν στις αρχές Ιουνίου και θα κορυφωθούν τον Νοέμβριο, κατά την επίσημη επέτειο ίδρυσης της Ενωσης.
Οι σχέσεις της εντός κι εκτός συνόρων
Από το 1916, η EEE εκπροσωπεί τα ελληνόκτητα εμπορικά πλοία άνω των 3.000 GT. Τα μέλη της αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους κυρίως στον τομέα μεταφορών μπαλκ/τραμπ (δηλαδή, πλοία φορτηγά, δεξαμενόπλοια, πλοία LPG/LNG κ.λπ.) και δευτερευόντως στον τομέα τακτικών γραμμών, με πλοία εμπορευματοκιβωτίων, που ναυλώνονται κυρίως από επιχειρηματίες τακτικών γραμμών άλλων χωρών. Είναι αξιοσημείωτο ότι η συντριπτική πλειονότητα των ελληνόκτητων πλοίων απασχολείται σε μεταφορές φορτίων μεταξύ τρίτων χωρών (cross trading).
Ως διεθνής εκπρόσωπος της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας, η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών επιδιώκει την προώθηση ισορροπημένων και ρεαλιστικών λύσεων στους διεθνείς οργανισμούς. Η ΕΕΕ είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Εφοπλιστικών Ενώσεων (ECSA) και εκπροσωπείται στην Ευρωπαϊκή και στην Ελληνική Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Είναι μέλος του Διεθνούς Ναυτικού Επιμελητηρίου (ICS) και διατηρεί στενή συνεργασία με την Intertanko, την Intercargo και την BIMCO, στις οποίες επικεφαλής συχνά είναι Ελληνες πλοιοκτήτες. Η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών παρακολουθεί και παρεμβαίνει στις εξελίξεις στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), στον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO), στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), στο Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC), στο Διεθνές Ναυτιλιακό Γραφείο (IMB) - Κέντρο Αναφοράς Περιστατικών Πειρατείας, καθώς και στις ΗΠΑ, μέσω μόνιμου αντιπροσώπου της στην Ουάσινγκτον. Επίσης, διατηρεί μακροχρόνια στενή συνεργασία με το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΝΕΕ), την Ελληνική Επιτροπή Ναυτιλιακής Συνεργασίας (GSCC) του Λονδίνου, καθώς και τη HELMEPA (Ελληνική Ενωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος). Σε εθνικό επίπεδο, η ΕΕΕ συνεργάζεται με τις ελληνικές Αρχές, ειδικά με τα υπουργεία Οικονομίας και Ναυτιλίας, καθώς και με τις ναυτεργατικές οργανώσεις για την ανταγωνιστικότητα του εθνικού νηολογίου, την προσέλκυση στο ναυτικό επάγγελμα και τη ναυτική εκπαίδευση.
